Hoe kan het gelijkwaardig inrichten van kruispunten veilig plaatsvinden?

In onderhavige casus wordt de doorgaande route door Eys – de Wittemerweg, de Mesweg en de Mr. Dr. Froweinweg – gereconstrueerd en is het gemeentelijk voornemen om deze weg af te waarderen van 50 km/u naar 30 km/u. Het college van B&W heeft het besluit hieromtrent echter aangehouden omdat er twijfel is ontstaan of het gelijkwaardig inrichten van kruispunten, specifiek voor de situatie in Eys, veilig genoeg kan plaatsvinden. Grenspaal12 heeft daarom een second opinion op de ambtelijk gemaakte afweging en de nieuwe weginrichting opgesteld.

In samenwerking met Plangroep Heggen is een definitief ontwerp opgesteld ten behoeve van de genoemde wegreconstructie. Planologisch moet op basis van veiligheid een afweging worden gemaakt om het gebied leefbaar en gebruiksvriendelijk te maken én te houden.

Plan van aanpak
Om te beoordelen welke wegcategorie (functie) bij de Wittemerweg, de Mesweg en de Mr. Dr. Froweinweg het best passend is, worden de volgende (weg)kenmerken beschouwd: het gebruik en de vorm.

Gebruik
Als we het gebruik beoordelen voor een erftoegangsweg binnen de bebouwde kom, dan rijdt er conform de richtlijnen CROW, idealiter een maximum van 6.000 voertuigen per etmaal over een dergelijke weg. Vaak is op gemeentelijk niveau een lagere streefwaarde vastgesteld, bijvoorbeeld in het Gemeentelijk Verkeer- en Vervoersplan (GVVP) waarbij vaak wordt uitgegaan van 3.000 voertuigen per etmaal.

Vorm
Als we de vorm op een van de smalste locaties in de kern Eys beschouwen, dan is er ter plaatse slechts ca. 5,90 meter ruimte beschikbaar voor de rijbaan.

Conform de richtlijnen CROW bedraagt een wegprofiel van minimaal 50 km/u het volgende:

  • 5,50 meter rijbaan + twee maal 1,50 meter fietsstrook = 8,50 meter

Op basis hiervan kunnen we concluderen dat het huidige gebruik (< 3.000 voertuigen per etmaal) onder normale verkeerscondities voldoet voor een erftoegangsweg binnen de bebouwde kom 30 km/u. Gelet op de beperkte ruimte in het dwarsprofiel kunnen we concluderen dat een 50 km/u weg niet inpasbaar is. Ook vanuit dat oogpunt wordt een erftoegangsweg 30 km/u aanbevolen.

De standaard maximumsnelheid binnen de bebouwde kom moet omlaag naar 30 km/u. Dat stellen enkele landelijke politieke partijen en dit voorstel is vorig jaar Kamerbreed aangenomen. Nu bestaat  vaak nog het principe dat binnen de bebouwde kom een maximumsnelheid van 50 km/u geldt, tenzij anders aangegeven.

Het voorstel dat in de Tweede Kamer is ingebracht pleit juist voor een standaard van 30 km/u met de mogelijkheid daarvan af te wijken naar 50 km/u. Hierbij wordt uitgegaan van een norm die veiliger is voor kwetsbare weggebruikers; de automobilist moet te gast worden.

Het ombouwen van 50 km/u-wegen naar 30 km/u-wegen leidde tot een forse daling van het aantal verkeerslachtoffers onder voetgangers en fietsers. De Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) doet dan ook de aanbeveling te continueren met het herinrichten van woonstraten naar optimaal ingerichte erftoegangsweg 30 km/u. Verlaging van de snelheidslimiet is het meest effectief als er ook aanpassingen worden uitgevoerd in de inrichting van de weg(infrastructuur). Wanneer alle 30 km/uur-wegen een geloofwaardige snelheidslimiet hebben, kan dit jaarlijks ca. 200 ernstige verkeerslachtoffers besparen, onder fietsers in het bijzonder. Dit is een daling van 33%.

Door het onjuist of slecht aanbrengen van de infrastructurele aanpassingen ontstaan veel klachten en negatieve ervaringen die worden toegeschreven aan wegbeheerders (bijvoorbeeld de gemeente) die niet aan de richtlijnen kunnen of willen voldoen. Daarnaast is er een constante roep om handhaving op de wegen in 30 km/uur gebieden waaraan (om diverse redenen) niet of nauwelijks gehoor kan worden gegeven.
In onderhavige casus wordt bij het invoeren van een 30 km leefregel ook daadwerkelijk de weginrichting aangepast. Ook de Fietsersbond pleit voor een maximumsnelheid van 30 km/u binnen de bebouwde kom. Handhaving van deze maximum snelheid vermindert de kans op een ongeval met fietsers aanzienlijk (3,5 lager dan bij 50 km/u).
Aan de hand van haalbaarheidsonderzoeken en structuurvisies heeft Plangroep Heggen een planologische constructie gepresenteerd.

Resultaat
De afwaardering naar een erftoegangsweg 30 km/u, met de daarbij gekozen weginrichting, voldoet geheel aan de landelijke aanbevelingen, normen en richtlijnen. Het plan past binnen de gedachte “30 km/u wordt de norm”. Bovendien is er geen ruimte om een goed 50 km/u wegprofiel in te passen. De meest geëigende overgang van 60 km/u buiten de bebouwde kom is naar 30 km/u binnen de bebouwde kom.

Om de kans op letsel met name bij het conflict fietser/auto na afloop van een ongeval te verminderen, wordt hier een snelheidslimiet van 30 km/u aanbevolen voor de gemeente Gulpen- Wittem.

De in het ontwerp opgenomen snelheidsremmende maatregelen in de vorm van drempels en plateaus zijn het meest effectief in vergelijking met alternatieve maatregelen zoals asverspringingen of versmallingen.
Volgens Grenspaal12 is hierin de juiste keuze gemaakt. Grenspaal12 adviseert wél om op locaties waar plateaus uit het ontwerp zijn geschrapt vanwege de afwatering, nog eens kritisch te bezien of deze wellicht kunnen worden gerealiseerd, gezien de goede snelheidsremmende werking die ervan uitgaat. Als alternatief kan worden overwogen om op enige afstand van de kruising een drempel aan te leggen als een plateau niet mogelijk is daar waar sprake is van lange rechtstanden zonder snelheidsremming.

Tot slot adviseert Grenspaal12 om de lichtmasten te vervangen door lagere exemplaren, eventueel voorzien van andere armaturen, die passen bij een 30km/u-straat. De huidige, relatief hoge lichtmasten benadrukken het van oudsher ontsluitend karakter van deze route dat niet strookt met de beoogde toekomstige functie. Op die wijze is de gehele weginrichting, inclusief het wegmeubilair, geënt op de beoogde ETW30-functie.